کیفوز در کودکان یکی از مشکلاتی است که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد اما می‌تواند آینده سلامت ستون فقرات فرزندتان را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از والدین ابتدا خمیدگی پشت کودک را به عادت‌های نشستن یا حمل کیف سنگین ربط می‌دهند، اما این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال ساختاری یا عضلانی جدی باشد. شناخت علائم اولیه، درک علل بروز و آگاهی از روش‌های درمان و پیشگیری، کمک می‌کند تا والدین با اقدام به موقع، مانع پیشرفت این مشکل شوند. اگر می‌خواهید بدانید کیفوز چه تأثیری بر رشد و زندگی کودک دارد و چه اقداماتی برای درمان و اصلاح آن وجود دارد، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
کیفوز در کودکان چیست؟
کیفوز به خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات در ناحیه پشت گفته می‌شود که باعث قوس بیش از حد و حالت خمیده یا قوز در بالا تنه می‌شود. ستون فقرات به طور طبیعی دارای چند انحنای ملایم است که به تعادل بدن و حرکت صحیح کمک می‌کند، اما وقتی این انحنا در ناحیه قفسه سینه بیشتر از حد معمول شود، حالت کیفوز به وجود می‌آید. این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکان و نوجوانان به دلیل رشد سریع استخوان‌ها و تغییرات بدنی شایع‌تر است. اگر به موقع تشخیص داده و درمان شود، معمولا قابل اصلاح است و از عوارض جدی مانند درد مزمن یا مشکلات تنفسی جلوگیری خواهد شد.
انواع کیفوز در کودکان
انواع کیفوز در کودکان بیشتر شامل سه دسته اصلی می‌شود که هر کدام دلایل و ویژگی‌های خاصی دارند. آشنایی والدین با این انواع کمک می‌کند تا در صورت مشاهده علائم، سریع‌تر اقدام کنند:
کیفوز وضعیتی در کودکان
کیفوز وضعیتی شایع‌ترین نوع کیفوز در سنین کودکی و نوجوانی است. این مشکل بیشتر به دلیل عادات نادرست مانند نشستن طولانی‌مدت پشت میز، خم شدن مداوم هنگام استفاده از گوشی یا تبلت، و همچنین حمل کیف یا کوله‌پشتی‌های سنگین به وجود می‌آید. در این نوع کیفوز، ساختار مهره‌های ستون فقرات طبیعی است و تغییر شکل استخوانی رخ نمی‌دهد. خوشبختانه با اصلاح سبک زندگی، ورزش‌های کششی و تقویت‌کننده عضلات پشت و آموزش درست نشستن و ایستادن، می‌توان این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد.
کیفوز شوئرمن در کودکان
کیفوز شوئرمن یکی از انواع جدی‌تر کیفوز است که در دوران بلوغ و رشد سریع استخوان‌ها بروز پیدا می‌کند. در این حالت، مهره‌های ستون فقرات به جای شکل طبیعی مستطیل، به صورت گوه‌ای رشد می‌کنند و همین موضوع باعث افزایش قوس غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود. کودکان مبتلا به این نوع کیفوز ممکن است علاوه بر قوز ظاهری، دچار درد در ناحیه پشت نیز شوند. درمان این نوع کیفوز بسته به شدت آن متفاوت است؛ در موارد خفیف، ورزش‌های اصلاحی و فیزیوتراپی مؤثر هستند، اما در درجات متوسط تا شدید ممکن است استفاده از بریس یا حتی جراحی توصیه شود.
کیفوز مادرزادی در کودکان
کیفوز مادرزادی از زمان تولد وجود دارد و علت آن رشد غیرطبیعی یا جوش نخوردن صحیح مهره‌ها در دوران جنینی است. این نوع کیفوز معمولا شدیدتر از سایر انواع است و سرعت پیشرفت آن نیز بیشتر می‌باشد. اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی در رشد، دردهای مزمن و حتی اختلال در عملکرد ریه‌ها و قلب شود. در بسیاری از موارد، درمان کیفوز مادرزادی تنها از طریق جراحی امکان‌پذیر است تا از پیشرفت انحنا و بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
بیشتر بدانید: انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز چیست؟
کیفوز در کودکان چه علائمی دارد؟
کیفوز در کودکان معمولا با علائمی همراه است که گاهی به راحتی قابل مشاهده بوده و گاهی تنها با دقت والدین مشخص می‌شود. شدت علائم بسته به نوع و میزان انحنا متفاوت است. مهم‌ترین نشانه‌های کیفوز در کودکان عبارتند از:
- قوز یا خمیدگی غیرطبیعی پشت هنگام ایستادن یا نشستن
- افتادن شانه‌ها به سمت جلو
- درد یا خستگی در ناحیه پشت به‌ویژه بعد از فعالیت
- سفتی یا ضعف در عضلات پشت و کمر
- محدودیت در حرکات ستون فقرات
- مشکلات تنفسی در موارد شدید به دلیل فشار بر قفسه سینه
روش‌های درمان کیفوز در کودکان
درمان کیفوز در کودکان بسته به نوع و شدت آن متفاوت است و هرچه زودتر اقدام شود، احتمال بهبود بدون عوارض بیشتر خواهد بود. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های درمان کیفوز در کودکان می‌پردازیم:
اصلاح عادات و وضعیت بدن
در مواردی که کیفوز خفیف و ناشی از عادات بد نشستن یا حمل کوله‌پشتی سنگین باشد، اصلاح سبک زندگی اولین و مؤثرترین درمان است. آموزش به کودک برای صاف نشستن، استفاده از صندلی مناسب، تنظیم ارتفاع میز و اجتناب از قوز کردن هنگام استفاده از موبایل یا کامپیوتر می‌تواند به مرور انحنا را کاهش دهد. والدین باید این عادات درست را پیگیری کنند تا تبدیل به رفتار روزمره کودک شود.
ورزش و فیزیوتراپی
تمرین‌های کششی و تقویتی زیر نظر فیزیوتراپیست نقش مهمی در اصلاح کیفوز دارند. ورزش‌هایی که عضلات پشت و کمر را تقویت می‌کنند به صاف شدن ستون فقرات کمک زیادی می‌کنند. همچنین حرکات کششی می‌توانند انعطاف‌پذیری بدن را افزایش دهند و فشار روی مهره‌ها را کاهش دهند. فیزیوتراپی علاوه بر ورزش، گاهی شامل ماساژ درمانی یا تکنیک‌های تخصصی برای بهبود وضعیت بدن است.
استفاده از بریس (Brace)
برای کودکانی که دچار کیفوز متوسط تا شدید هستند، پزشک ممکن است بریس طبی تجویز کند. بریس وسیله‌ای است که روی تنه بسته می‌شود و کمک می‌کند ستون فقرات در وضعیت درست قرار بگیرد. استفاده مداوم از بریس در دوران رشد باعث می‌شود انحنای ستون فقرات بیشتر نشود و به مرور اصلاح شود. البته باید به طور منظم تحت نظر پزشک استفاده شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.
دارودرمانی برای علائم
کیفوز در کودکان به طور مستقیم با دارو درمان نمی‌شود، اما اگر کودک از درد یا اسپاسم عضلانی رنج ببرد، پزشک ممکن است مسکن‌های ساده یا داروهای شل‌کننده عضلات تجویز کند. این داروها بیشتر برای کنترل علائم هستند و درمان اصلی به حساب نمی‌آیند.
بیشتر بدانید: علت کجی گردن در کودکان چیست؟
جراحی
در موارد نادر که کیفوز بسیار شدید باشد یا انحنا به سرعت در حال پیشرفت باشد (خصوصا در کیفوز مادرزادی یا شوئرمن پیشرفته)، جراحی به عنوان آخرین راه حل مطرح می‌شود. هدف جراحی اصلاح انحنای ستون فقرات و جلوگیری از بروز عوارض جدی مانند مشکلات تنفسی یا دردهای مزمن است. روش جراحی بسته به شدت و محل انحنا متفاوت است و معمولا نیاز به دوره نقاهت طولانی دارد.
سخن پایانی
کیفوز در کودکان مشکلی است که با تشخیص به موقع و اقدام صحیح قابل کنترل و درمان است. والدین با دقت در مشاهده علائم اولیه، اصلاح عادات بد، ورزش‌های مناسب و در صورت نیاز استفاده از بریس یا مشاوره پزشکی می‌توانند از پیشرفت این مشکل جلوگیری کنند و سلامت ستون فقرات فرزندشان را تضمین کنند. مراجعه به پزشک متخصص و پیگیری منظم، به خصوص در انواع مادرزادی یا شوئرمن، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد و باعث می‌شود کودک بتواند رشد طبیعی و زندگی روزمره سالمی داشته باشد.