خار پاشنه در کودکان چگونه درمان می شود؟

خار پاشنه در کودکان ممکن است به ‌ظاهر یک مشکل ساده به نظر برسد، اما می‌تواند باعث درد و محدودیت در فعالیت‌های روزمره آن‌ها شود. اگر فرزندتان از درد پاشنه شکایت می‌کند یا در راه رفتن مشکل دارد، حتما این مقاله را تا پایان بخوانید تا با علل، علائم و راه‌های درمان خار پاشنه در کودکان آشنا شوید و بتوانید بهترین مراقبت را برای سلامتی پای کوچکشان فراهم کنید.

خار پاشنه در کودکان چیست؟

خار پاشنه در کودکان به رشد استخوانی کوچک و برآمده در قسمت زیرین استخوان پاشنه گفته می‌شود که به دلیل فشار مکرر یا التهاب رباط‌های کف پا ایجاد می‌شود. این خار می‌تواند باعث درد و ناراحتی هنگام راه رفتن یا ایستادن شود و در برخی موارد باعث کاهش فعالیت و تغییر نحوه حرکت کودک می‌گردد. شناخت به موقع و درمان مناسب به جلوگیری از پیشرفت مشکل و بازگشت راحت‌تر به فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند.

علل اصلی بروز خار پاشنه در کودکان

خار پاشنه در کودکان ناشی از ترکیبی از فشار مکانیکی و عوامل زمینه‌ای است که به تدریج باعث التهاب و رشد استخوانک یا درد در ناحیه پاشنه می‌شوند. علل اصلی عبارت‌اند از:

فشار و ضربه مکرر به پاشنه پا

فعالیت‌های پرتحرک مثل دویدن، پریدن یا راه رفتن زیاد روی سطوح سخت باعث وارد آمدن فشار مکرر به پاشنه می‌شود. این فشار باعث التهاب رباط‌ها و ایجاد خار پاشنه در کودکان می‌گردد.

استفاده از کفش نامناسب

پوشیدن کفش‌هایی که فاقد حمایت کافی از قوس کف پا یا پاشنه هستند، می‌تواند باعث افزایش فشار روی استخوان پاشنه شود و خطر بروز خار پاشنه را افزایش دهد.

چاقی و اضافه وزن

وزن زیاد بدن به ویژه در کودکان می‌تواند فشار بیشتری به پاشنه‌ها وارد کند و زمینه‌ساز التهاب و خار استخوانی در این ناحیه شود.

ضعف عضلات و تاندون‌های کف پا

ضعف عضلات و رباط‌های کف پا موجب عدم حمایت کافی از قوس پا می‌شود و این فشار غیرطبیعی باعث تحریک و آسیب بافت‌ها و در نهایت تشکیل خار پاشنه می‌گردد.

اختلالات ساختاری در پا

برخی ناهنجاری‌ها مثل کف پای صاف یا قوس بسیار بلند پا می‌تواند توزیع نامناسب فشار را روی پاشنه ایجاد کرده و باعث التهاب و خار پاشنه شود.

رعایت نکات پیشگیرانه و تشخیص به موقع علل می‌تواند از بروز و پیشرفت خار پاشنه در کودکان جلوگیری کند.

علائم و نشانه‌های خار پاشنه در کودکان

خار پاشنه در کودکان با درد و ناراحتی در کف پا همراه است و می‌تواند فعالیت‌های روزانه کودک را محدود کند. این علائم گاهی به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است والدین در ابتدا آن را با خستگی یا فشار موقتی اشتباه بگیرند. علائم و نشانه‌های رایج عبارت‌اند از:

• درد در پاشنه به‌ خصوص هنگام برداشتن اولین قدم‌ها بعد از خواب یا استراحت
• درد هنگام راه رفتن یا دویدن، مخصوصا روی سطوح سخت
• حساسیت یا التهاب در ناحیه پاشنه
• تورم خفیف در قسمت زیر یا پشت پاشنه
• کاهش تمایل کودک به راه رفتن یا بازی به دلیل درد
• راه رفتن غیرطبیعی یا لنگیدن برای کاهش فشار روی پاشنه

تشخیص زودهنگام این نشانه‌ها و مراجعه به پزشک می‌تواند از مزمن شدن مشکل و محدودیت حرکتی کودک جلوگیری کند.

روش‌های تشخیص خار پاشنه در کودکان

تشخیص خار پاشنه در کودکان با ترکیبی از بررسی علائم، معاینه فیزیکی و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود تا علت دقیق درد مشخص شود و درمان مناسب انتخاب گردد. مهم‌ترین روش‌های تشخیص عبارت‌اند از:

• معاینه بالینی توسط پزشک: پزشک با لمس پاشنه، بررسی محل درد و ارزیابی نحوه راه رفتن کودک می‌تواند احتمال وجود خار پاشنه را بررسی کند.
• بررسی سابقه پزشکی و فعالیت‌ها: پرسش در مورد مدت‌زمان درد، شدت آن، فعالیت‌های ورزشی یا تغییرات اخیر در کفش و سبک زندگی کودک، به تشخیص کمک می‌کند.
• تصویربرداری با اشعه ایکس (X-Ray): رایج‌ترین روش برای مشاهده وجود خار استخوانی در پاشنه است و می‌تواند اندازه و محل آن را مشخص کند.
• سونوگرافی: برای بررسی بافت‌های نرم اطراف پاشنه مانند رباط‌ها و تاندون‌ها به کار می‌رود و التهاب یا آسیب‌های احتمالی را نشان می‌دهد.
• MRI: در موارد پیچیده یا زمانی که درد علت نامشخصی دارد، MRI می‌تواند تصویر دقیقی از ساختار داخلی پا ارائه دهد.

تشخیص دقیق، کلید شروع درمان مؤثر و جلوگیری از پیشرفت خار پاشنه در کودکان است.

روش‌های درمان خار پاشنه در کودکان

درمان خارپاشنه در کودکان به طورمعمول ترکیبی از روش‌های درمانی غیرجراحی است. در ادامه به روش‌های موثر درمان خارپاشنه می‌پردازیم:

استراحت و کاهش فشار روی پاشنه

اولین و مهم‌ترین اقدام، کم کردن فعالیت‌های پرتحرک مثل دویدن، پریدن و بازی‌های طولانی ‌مدت است تا فشار مداوم روی بافت‌های کف پا و پاشنه کاهش یابد و التهاب فرصت ترمیم پیدا کند.

استفاده از کمپرس سرد

قرار دادن کیسه یخ یا پک سرد روی پاشنه به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، روزی ۲ تا ۳ بار، باعث کاهش التهاب، تورم و بی‌حس شدن موقت محل درد می‌شود. بهتر است یخ را داخل یک پارچه نازک بپیچید تا از آسیب پوستی جلوگیری شود.

انتخاب کفش مناسب

کفشی که قوس کف پا را پشتیبانی کند، دارای کفی نرم باشد و پاشنه را به‌خوبی دربرگیرد، می‌تواند فشار را به‌طور مساوی توزیع کند و از تشدید درد جلوگیری نماید. استفاده از کفش‌های ورزشی با کیفیت برای کودکان فعال بسیار توصیه می‌شود.

تمرینات کششی

کشش منظم عضلات ساق پا و تاندون آشیل، صبح‌ها قبل از برخاستن از رختخواب و بعد از فعالیت‌های ورزشی، باعث کاهش فشار روی رباط کف پا و کمک به انعطاف‌ پذیری می‌شود. این تمرینات ساده ولی بسیار مؤثر هستند.

استفاده از پد یا کفی طبی

کفی‌های ارتوپدی یا پدهای سیلیکونی مخصوص پاشنه، مانند ضربه‌گیر عمل کرده و فشار مستقیم به استخوان پاشنه را کم می‌کنند. این ابزارها به‌ خصوص برای کودکانی که کف پای صاف دارند بسیار مفیدند.

داروهای ضدالتهاب و مسکن

در صورت درد شدید، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن) تجویز کند تا التهاب کاهش یافته و کودک راحت‌تر راه برود. استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.

فیزیوتراپی

جلسات فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک‌هایی مانند اولتراسوند، ماساژ درمانی و تمرینات تخصصی، روند ترمیم را سرعت می‌بخشد و از بازگشت مشکل جلوگیری می‌کند.

درمان جراحی (در موارد نادر)

جراحی تنها در شرایطی که تمام روش‌های غیرجراحی بی‌نتیجه باشد و درد کودک زندگی روزمره او را مختل کند، انجام می‌شود. در این روش خار استخوانی با عمل جراحی برداشته می‌شود.

راهکارهای پیشگیری از خار پاشنه در کودکان

پیشگیری از خار پاشنه در کودکان به معنای کاهش عواملی است که باعث فشار یا التهاب در ناحیه پاشنه می‌شوند. رعایت این نکات ساده می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کرده و سلامت پای کودک را حفظ کند:

انتخاب کفش مناسب و باکیفیت

کفش باید قوس کف پا را به‌خوبی پشتیبانی کند، دارای کفی نرم و پاشنه‌گیر باشد و متناسب با سایز پای کودک انتخاب شود. استفاده از دمپایی یا کفش‌های تخت و بدون حمایت طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود.

حفظ وزن مناسب کودک

اضافه‌ وزن فشار زیادی به پاها و به خصوص پاشنه وارد می‌کند. رعایت رژیم غذایی سالم و تشویق کودک به فعالیت‌های بدنی متعادل، به کنترل وزن کمک می‌کند.

گرم کردن و کشش قبل از فعالیت‌های ورزشی

انجام حرکات کششی مخصوص عضلات ساق پا و کف پا قبل از ورزش، خطر فشار ناگهانی روی بافت‌ها را کاهش می‌دهد.

اجتناب از فعالیت بیش از حد روی سطوح سخت

محدود کردن بازی‌ها یا تمرینات طولانی‌ مدت روی زمین‌های سیمانی یا آسفالت، از فشار مستقیم به پاشنه جلوگیری می‌کند.

بررسی و درمان مشکلات ساختاری پا

در صورت داشتن کف پای صاف، قوس زیاد یا سایر ناهنجاری‌ها، مراجعه به پزشک و استفاده از کفی طبی یا اصلاح‌کننده‌های مناسب ضروری است.

جلوگیری از استفاده مداوم کفش فرسوده

کفش‌هایی که کفی یا پاشنه‌شان ساییده شده، دیگر توان جذب فشار را ندارند و باید تعویض شوند.

به‌ کارگیری این روش‌ها نه ‌تنها خطر بروز خار پاشنه را کم می‌کند، بلکه به سلامت عمومی پاها و بهبود عملکرد حرکتی کودک هم کمک زیادی خواهد کرد.

سخن پایانی

خار پاشنه در کودکان اگرچه ممکن است برای والدین نگران‌کننده باشد، اما در بیشتر موارد با تشخیص به‌موقع و اقدامات درمانی ساده، قابل کنترل و درمان است. توجه به علائم اولیه، استفاده از کفش مناسب، رعایت اصول پیشگیری و پیگیری توصیه‌های پزشک، کلید جلوگیری از پیشرفت این مشکل است. با مراقبت درست، کودک می‌تواند بدون درد و محدودیت، به بازی‌ها و فعالیت‌های روزانه‌اش برگردد و رشد طبیعی خود را ادامه دهد.

سوالات متداول