آسیب دیدگی بافت نرم در قسمت های نرم سیستم اسکلتی عضلانی بدن اتفاق می‌افتد. این عارضه می‌تواند شامل آسیب به عضلات، لیگامان‌ها و تاندون‌ها باشد که بیشتر به دلیل فشار زیاد یا حرکات نادرست به وجود می‌آید. عضلات از فیبرها و الیافی تشکیل شده‌اند که به دلیل خاصیت کشسانی خود، توانایی کوتاه شدن، کوچک و کشیده شدن دارند. همچنین تاندون‌ها قسمت‌هایی هستند که عضلات را به استخوان وصل می‌کنند. انرژی از طریق تاندون‌ها به استخوان منتقل شده و باعث حرکت می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع آسیب‌های بافت نرم و روش‌های مختلف درمانی می‌پردازیم. با آشنایی بیشتر با علل و علائم این آسیب‌ها تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
انواع آسیب‌های بافت نرم
آسیب‌ها و صدمات وارد شده بر بافت‌های نرم متفاوت بوده و براساس نوع بافت انواع گوناگونی دارند. انواع آسیب‌های بافت نرم عبارتند از:
رگ به رگ شدن یا پیچ خوردن
زمانی که آسیب دیدگی در قسمت رباط‌ها اتفاق بیفتد و دچار کشیدگی یا پارگی شود، گفته می‌شود ناحیه آسیب دیده رگ به رگ شده است. این رگ به رگ شدن اغلب در قسمت مچ دست، مچ پا، زانو و … رخ داده است و به این صورت درجه بندی می‌شود:
اگر رباط دچار کشیدگی خفیف شده باشد، رگ به رگ شدن درجه یک است و خفیف است.
در صورتی که پارگی رباط جزئی و ناقص باشد، رگ به رگ شدن از نوع متوسط است.
اگر پارگی رباط شدید و حاد باشد، رگ به رگ شدن از نوع درجه سه بوده و ناپایداری رخ می‌دهد.
کوفتگی یا کبودی
آسیب‌های بافت نرم که در نتیجه شکستگی استخوان‌ها، پارگی رگ‌ها و مویرگ‌ها یا ضربه و فشار خارجی رخ می‌دهند، می‌توانند باعث بروز کبودی و کوفتگی شوند. در این حالت، تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب دیده مشهود است و به رنگ آبی یا سیاه متمایل می‌شود.
کشیدگی عضله
این آسیب هنگامی اتفاق می‌افتد که فرد در زمان فعالیت ورزشی و یا در یک سانحه دچار کشش عضله شود. فعالیت‌های متعدد، حرکات ناگهانی و استفاده زیاد از عضلات باعث کشش عضله می‌شوند که در سه حالت اتفاق می‌افتد:
- کشیدگی جزئی و خفیف عضلات
- کشیدگی با پارگی نسبی عضله
- پارگی شدید، حاد و کامل عضله
تاندونیت
آسیب دیدگی بافت نرم که منجر به التهاب یا تحریک تاندون می‌شود، با عنوان تاندونیت شناخته می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که فرد به طور مداوم و مکرر از بخشی از بدن استفاده کرده و تاندون‌ها را تحریک یا ملتهب کند. تاندونیت یکی از آسیب‌های رایج در بافت‌های نرم است که اغلب با علائمی مانند درد و تورم همراه است. این علائم با افزایش شدت فعالیت‌ها، بیشتر نمایان می‌شوند.
بورسیت
در اطراف مفاصلی مانند شانه، آرنج، دست، ران، زانو و مچ پا، کیسه‌های ژلاتینی کوچکی به نام بورس وجود دارند. این کیسه‌ها حاوی مقدار کمی مایع هستند و بین استخوان‌ها و بافت‌های نرم قرار می‌گیرند تا مانند بالشتکی اصطکاک را کاهش دهند. بورسیت یکی از آسیب‌های رایج بافت نرم به شمار می‌آید و معمولاً در اثر انجام حرکات تکراری بروز می‌کند.
علائم آسیب‌های بافت نرم
علائم و نشانه‌های آسیب بافت نرم زمانی بروز پیدا می‌کنند که بافت نرم دچار آسیب دیدگی مانند رگ به رگ شدن، کوفتگی، بورسیت و تاندونیت و …شود. شایع‌ترین علائم آسیب دیدگی بافت نرم عبارتند از:
درد: یکی از نشانه‌های این آسیب دیدگی درد در ناحیه آسیب دیده است و این درد به صورت متوسط تا شدید بروز پیدا می‌کند.
تورم و التهاب در بین آسیب بافت نرم: این علامت بیشتر با تاندونیت و بورسیت همراه است و ناحیه آسیب دیده دچار التهاب و تورم می‌شود. در برخی مواقع التهاب با قرمزی پوست نیز مشخص می‌شود.
خارش و سوزش: احتمال اینکه فرد در قسمت آسیب دیده دچار خارش، سوزش و گزگز پوست شود، وجود دارد که به دلیل تورم و آسیب عروق ایجاد می‌شود.
تغییر رنگ: در آسیب دیدگی‌هایی مانند کوفتگی و کبودی، رنگ پوست در قسمت آسیب دیده تغییر می‌کند و رنگ آن به آبی متمایل به مشکی تبدیل می شود. قرمزی پوست نیز به دلیل تورم و التهاب در آن ناحیه است.
کاهش تحرک و اسپاسم عضلانی: درد و التهاب در ناحیه آسیب‌دیده، می‌تواند منجر به کاهش توانایی حرکت و محدودیت انعطاف‌پذیری شود. این وضعیت اغلب با سختی حرکت عضو آسیب‌دیده همراه است. همچنین، عضلات ممکن است دچار انقباض شوند و اسپاسم یا گرفتگی عضلانی در آن ناحیه رخ دهد که حرکت را دشوارتر می‌کند.
حساسیت به لمس: آسیب‌های بافت نرم باعث حساسیت شدید در ناحیه آسیب‌دیده می‌شوند. لمس این ناحیه می‌تواند با درد و ناراحتی همراه باشد. این علامت به پزشکان کمک می‌کند تا با دقت بیشتری محل دقیق آسیب را شناسایی و روند درمان را آغاز کنند.
صدا دادن در ناحیه آسیب دیده: حرکت مفصل یا عضوی که دچار آسیب شده است، گاهی با صداهایی مانند تق‌تق یا قژقژ همراه می‌شود. این صداها می‌تواند نشان‌دهنده آسیب بافت نرم یا مشکلات عضلانی باشد.
حس کرختی یا گزگز: کرختی، بی‌حسی و احساس سوزن‌سوزن شدن در ناحیه آسیب دیده می‌تواند نشانه آسیب به بافت‌های نرم باشد. این علائم اطلاعات مهمی برای تشخیص میزان و نوع آسیب به پزشک ارائه می‌دهند.
تغییر شکل ظاهری عضو آسیب دیده: تورم شدید، تغییر شکل در ناحیه آسیب دیده یا مواردی مانند پارگی رباط‌ها و تاندون‌ها می‌توانند به تغییرات ظاهری منجر شوند. این نوع تغییرات از علائم جدی هستند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند.
آسیب بافت نرم به چه علت رخ می‌دهند؟
دلایل مختلفی وجود دارند که باعث بروز آسیب بافت نرم می‌شوند. این دلایل شامل ورزش‌های سنگین، فعالیت‌های بدنی شدید و حرکات نادرست است. عوامل دیگری مانند وضعیت نادرست بدن، انجام تکنیک‌های نادرست در ورزش و ضعف عضلات وجود دارد که باعث بروز آسیب بافت نرم می‌شوند.
درمان آسیب بافت نرم
پس از آسیب‌دیدگی بافت‌های نرم و مراجعه به پزشک، متخصص با بررسی دقیق، نوع و شدت آسیب را ارزیابی می‌کند. بر اساس میزان خفیف، متوسط یا حاد بودن عارضه، برنامه درمانی مناسب برای بیمار در نظر گرفته می‌شود. این برنامه شامل روش‌های درمانی گوناگونی است که بر اساس نیاز فرد تعیین می‌گردد.
درمان‌های غیر جراحی آسیب‌های بافت نرم
درمان‌های غیرجراحی آسیب‌های بافت نرم شامل روش‌های متنوعی است که با هدف کاهش درد، کنترل التهاب و بازگرداندن عملکرد عضو آسیب دیده انجام می‌شوند. اولین اقدام در این روند، استراحت دادن به ناحیه آسیب دیده و پرهیز از فعالیت‌هایی است که می‌توانند درد را تشدید کنند. استفاده از کمپرس سرد و داروهای ضدالتهاب نیز به کاهش التهاب و تسکین درد کمک زیادی می‌کند. فیزیوتراپی یکی از روش‌های اصلی درمان این آسیب‌ها است که شامل تمرینات تقویتی و کششی، ماساژ درمانی و بهره گیری از تکنولوژی‌هایی مانند اولتراسوند و تحریک الکتریکی می‌باشد. همچنین، به‌کارگیری ارتزها و نوارهای کینزیوتیپ به تثبیت و حمایت از بافت آسیب دیده کمک می‌کند و فرایند بهبودی را سریعتر می‌کند.
درمان جراحی آسیب بافت نرم
اگر درمان‌های غیرجراحی نتوانند به بهبود آسیب کمک کنند، ممکن است پزشک، جراحی را به عنوان گزینه نهایی پیشنهاد دهد. جراحی‌های بافت نرم برای ترمیم تاندون‌ها یا لیگامان‌های آسیب دیده انجام می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها رفع التهاب و بازسازی ناحیه آسیب دیده است. در برخی موارد، برای ترمیم دقیق‌تر و کامل‌تر، ممکن است نیاز به جراحی باز باشد. پس از انجام جراحی، بیمار باید دوره‌ای از بازتوانی را طی کند تا توانایی بازگشت به فعالیت‌های روزمره را بازیابد. این دوره شامل فیزیوتراپی و مراقبت‌های خاصی است که به بهبود عملکرد بافت و افزایش قدرت و انعطاف پذیری آن کمک می‌کند.
جلوگیری از بروز آسیب بافت نرم
برای جلوگیری از این آسیب‌ها نیاز است تا چند نکته ساده را رعایت کنید. برای تقویت عضلات و جلوگیری از بروز آسیب‌ها، انجام تمرینات منظم و تقویتی بسیار مهم است. یکی از روش‌های پیشگیری از این آسیب‌ها، انجام تکنیک‌های صحیح بلند کردن اجسام و رعایت اصول ارگونومیک در محیط خانه و محل کار است. انجام حرکات کششی قبل از فعالیت‌های فیزیکی می‌تواند التهاب و آسیب‌های بافت نرم جلوگیری کند. همچنین استفاده از کفش طبی نیز در پیشگیری از آسیب بافت نرم تاثیرگذار است.
سخن پایانی
درمان آسیب‌های بافت نرم نیازمند تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب است تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود و روند بهبودی به بهترین شکل ممکن پیش برود. اگر شما یا عزیزانتان با چنین مشکلی مواجه هستید، مشورت با یک پزشک متخصص می‌تواند گامی مهم در مسیر بهبود باشد. دکتر احمد همت یار، با تجربه‌ای درخشان در تشخیص و درمان آسیب‌های بافت نرم، آماده است تا با ارائه بهترین خدمات درمانی، شما را در مسیر بازیابی سلامتی همراهی کند.